De Nationale Onderwijsfilm wordt ieder jaar verkozen tijdens de Nationale Onderwijsweek. Vorig jaar ging de prijs naar Forget Me Not, een film over onderwijs aan (uitgeprocedeerde) vluchtelingenkinderen. Het zet het thema gelijke kansen behoorlijk op scherp.
In de herfst van 2014 begonnen de opnames van Forget Me Not op OBS De Verrekijker in Katwijk. Een schooljaar lang volgden de filmmakers de directeur en leerkrachten op deze zogenaamde GLO-school: een school uitsluitend voor kinderen die wonen in een AZC dat aangemerkt is als gezinslocatie (GLO). Op een gezinslocatie worden alleen uitgeprocedeerde asielzoekers met minderjarige kinderen opgevangen. De kinderen en hun ouders staan onder hoge druk, omdat ze ieder moment gedwongen kunnen worden uitgezet. Daarom wil De Verrekijker een stabiele en veilige plek zijn waar kinderen goed onderwijs krijgen en onbezorgd kunnen spelen. Dat wordt er niet gemakkelijker op als na een periode van relatieve rust het aantal gedwongen uitzettingen toeneemt. Kinderen verdwijnen zonder aankondiging, omdat ze zijn uitgezet of verdwenen in de illegaliteit. Het schoolteam merkt dit pas als een kind ontbreekt of als andere kinderen hen ’s ochtends vroeg aanklampen op het schoolplein. Zonder afscheid te nemen zijn zij (weer) een klasgenootje kwijt en op het bord met ‘Vergeet mij nietjes’ komt er weer een foto bij.
Forget Me Not werd gemaakt door ThankEve productions in coproductie met CTM Docs en IKON. Uitvoerend producent Katja Sokolova vertelt hoe het idee voor de film ontstond: “In de krant stond een artikel over GLO-scholen. Het leek ons een raar fenomeen, het feit dat de kinderen van uitgeprocedeerde asielzoekers naar aparte scholen gaan. Dat ze daar leren over de Nederlandse maatschappij, cultuur en taal, terwijl ze op het punt staan uitgezet te worden naar ‘eigen land’. Die kennis gaan ze toch nooit verder in hun leven gebruiken?” Voor kinderen van uitgeprocedeerde asielzoekers speelt het leven zich tussen de GLO waar ze wonen en de GLO-school waar onderwijs krijgen. Contact met Nederlandse kinderen hebben ze niet, maar ze zijn wel in Nederland geboren en opgegroeid. Ze spreken goed Nederlands en hebben een lange serie verhuizingen achter de rug. Hun ‘thuisland’ kennen ze hooguit uit verhalen. Katja Sokolova: “Voor de maatschappij zijn deze kinderen onzichtbaar geworden. Daarom hebben wij besloten een film over hen te maken.”
Regie, camera en montage waren in handen van Jan Jaap Kuiper. In zijn regievisie vertelt hij hoe hem tijdens het eerste bezoek aan De Verrekijker duidelijk werd dat het dagelijks leven op de school een parallelle werkelijkheid is binnen Nederland. Dat je op een Nederlandse basisschool geen paniek verwacht, omdat een kind opeens is meegenomen door de politie. Dat hij een directeur aantrof die er niet van opkijkt dat onaangekondigd nieuwe kinderen de school binnenwandelen. En dat hij al helemaal niet verwachtte leraren aan te treffen die zonder verder begeleiding moeten werken met getraumatiseerde kinderen. Hij koos voor een invalshoek die de nadruk legt op het effect van de keuzes die vluchtelingen en de overheid maken op de kinderen van deze school en hun leraren.
De film bleef niet onopgemerkt. Circa 250.000 mensen in Nederland zagen de film. De kritieken op de film waren lovend. Zo ook van de jury van de Nationale Onderwijsfilm. In haar rapport schreef zij: “Deze onderwijsfilm brengt een actueel maatschappelijke thema indringend in beeld en stelt onuitgesproken vragen aan de orde over waarde en betekenis van onderwijs voor zowel deze leerlingen als deze leraren. De nuchtere cameravoering, het zonder commentaar registreren van het leven op deze school en op het schoolplein, geven de film een aangrijpende, emotionele lading. De beelden zelf vertellen het verhaal en laten de kijker de emotie, binding en onmacht voelen. De film laat de kijker niet los, ook niet nadat hij is afgelopen. De film toont de cruciale rol van onderwijs, van leven in een groep van lot- en leeftijdgenoten, in de ontwikkeling en vorming van jonge mensen. Het toont ook het gewicht dat het vak van leraar heeft en kan hebben.”
Ook op De Verrekijker zagen ze de film. Volgens Katja Sokolova waren de directeur en leerkrachten blij met de film en de media-aandacht. Zij hoopten dat de problemen van de school nu serieus genomen zouden worden. Van de leerlingen in de film keek groep 5/6 hem samen met juf Jurien in de klas. De kinderen in de andere groep waren te klein. Een vertoning op het GLO bleek moeilijk, dus gaven de filmmakers uiteindelijk een doos DVD’s aan de school om te verspreiden onder de (oudere) leerlingen.
In een uitzending van De Wereld Draait Door pleitte Hanneke Groenteman naar aanleiding van Forget Me Not voor het nieuwe kinderpardon. Dat komt overeen met wat de filmmakers graag zouden bereiken. Katja Sokolova: “Wij willen heel graag dat de film beleidsmakers ervan overtuigt de situatie van kinderen van uitgeprocedeerde asielzoekers te verbeteren. Ze leven in sociale isolatie. Als ze niet meer leerplichtig zijn, kunnen ze niet studeren of werken, terwijl er goede, gemotiveerde leerlingen tussen zitten. Ze hebben geen ‘eigen land’ behalve Nederland, maar kunnen hier geen toekomst opbouwen. De kans is groot dat zij in de illegaliteit belanden, op straat of erger.” Ofwel: ook deze kinderen verdienen gelijke kansen in Nederland.
De film is nog steeds online te zien is via de websites van 2Doc en NPO, onder de Nederlandse titel ‘Vergeet mij niet’.
En blijf op de hoogte van Winnaars, evenementen, onderwijsnieuws.
Inschrijven