Leiden Nationale Onderwijsstad laat zich, met een barstensvolle agenda, in 2025 zien in al haar kracht en pracht. Activiteiten variëren van een inspiratielunch met de CTL Smaakmakers tot een workshop van het Duurzaam Docenten Netwerk en een avondsymposium van Leiden Kennisstad kortom: Leiden heeft echt heel veel te bieden voor iedereen geïnteresseerd in onderwijs, onderzoek, kennisdeling, samenwerking of vernieuwing. Op 11 maart organiseerde het LEF de kennissessie ‘Het vormgeven van ecosystemen voor co-creatie’ waarin die elementen samenkwamen. 

Ecosysteem voor co-creatie

We zijn vandaag in Llokaal met LEF. Er is een delegatie van uit Alkmaar afkomstige (voormalig) onderwijsprofessionals met ambities in de toekomst Nationale Onderwijsstad te worden, een verkenner (de term komt verderop in dit artikel nog terug) van een Leidse Scholengroep, een cultuurcoach van BplusC (de organisatie waar Leidse bibliotheken en cultuurcentra onder vallen) en een onderwijsmanager van Hogeschool Leiden. Sanne van der Linden, proceshouder van het LEF, vertelt over het ontstaan en de werking van het Leidse onderwijs-ecosysteem voor co-creatie.    

Het verhaal van Leiden

Het begon in Leiden allemaal bij Robert Viëtor, oud-directeur van de faculteit Educatie van de Hogeschool Leiden. Hij zocht naar manieren om de uitdagingen waar het onderwijs voor stond samen aan te gaan, naar een plek waar ruimte was voor research & development. Dit idee belandde bij Leiden Kennisstad, een samenwerkingsverband van Universiteit Leiden, Hogeschool Leiden, Naturalis Biodiversity Center, mboRijnland en de gemeente Leiden. Deze partners verzamelden een groepje van bestuurders in het Leidse onderwijs rond Sanne van der Linden, werkzaam voor het Centrum onderwijs & innovatie van de Hogeschool Leiden en Robert Viëtor. Gezamenlijk startten zij een verkenning om samenwerkingen te versterken en zo complexe vraagstukken vanuit verschillende perspectieven te benaderen en aan te pakken.

Gelijkwaardigheid en gezamenlijkheid

Voor deze groep stond voorop dat er niets opgelegd mocht worden in een toekomstige samenwerking: geen ‘zo moet het zijn’, maar een gezamenlijk dragen van verantwoordelijkheid. Deelnemers moesten invloed hebben op het resultaat, met elkaar in gesprek zijn, gelijkwaardig aan elkaar zijn en op elkaar kunnen vertrouwen, onafhankelijk van de verschillen in geldstromen of aantallen medewerkers.

Voor de educatieve professional

Het Leiden Education Fieldlab (het LEF) kreeg vorm als een organisatie die zich uitdrukkelijk richt op de educatieve professional. De organisatie wil bewustwording creëren als het gaat om de essentie van het onderwijs en het systeem in beweging zetten. Llokaal met LEF, de standplaats van het LEF, vormt een fysieke ontmoetingsplek om het gesprek aan te gaan. Het LEF werkt altijd in series: men ontmoet elkaar rond een onderwerp in ieder geval drie tot vijf keer om deelnemers vast en betrokken te houden.

Werkwijze           

Nagenoeg alle Leidse onderwijsinstellingen en enkele culturele en maatschappelijke organisaties maken als partner deel uit van het LEF. Het LEF heeft een kernteam dat zorgdraagt voor het dagelijks reilen en zeilen en een binnenkring die functioneert als een gedelegeerd bestuur en waar de grote lijnen voor de koers van het LEF worden uitgezet. Daarnaast is er een buitenkring met de overige betrokken bestuurders waar deze koers wordt getoetst en activiteiten samen uitgevoerd worden. Tot slot werkt men samen met de verkenners, collega’s uit verschillende partnerorganisaties, die een verbindende rol hebben tussen hun interne organisatie, het LEF en de andere educatieve partners.

Sponsors, verkenners, verbinders

Binnen het LEF is veel aandacht voor de rollen van sponsor, verkenner en verbinder (een theorie van Whelan, Parise, De Valk & Aalbers, 2011). Deze theorie bleek in de Leidse praktijk goud waard. Verkenners zijn gericht op de omgeving en het binnenhalen van ideeën, verbinders verspreiden die informatie binnen de eigen organisatie en sponsors legitimeren en faciliteren de verkenners en verbinders. Rollen die onmisbaar zijn om de samenwerking levend te houden en afspraken te laten landen in de organisaties (bron: https://www.leidenkennisstad.nl/hetlef/) .

Partnerschap

Partners van het LEF gaan een formeel partnerschap aan voor meerdere jaren. Ze dragen financieel bij, maar beginnen met het leveren van mankracht in de vorm van sponsors, verkenners en verbinders. Daarmee laat de aspirant-partner zien tijd te willen vrijmaken voor het proces en toont deze commitment voor het initiatief.

Zichtlijnen   

Het LEF bestaat inmiddels zeveneneenhalf jaar. In de tweede fase van het LEF (2022-2025) zijn de uitdagingen waar onderwijsinstellingen voor staan gekanaliseerd in vijf zogenaamde zichtlijnen: anders organiseren, onderwijsondernemerschap, onderwijscarrière, talentontwikkeling en open space. Deze thema’s, die bijvoorbeeld draaien om anders organiseren van onderwijs, de vooruitgang van het onderwijs, of het stimuleren van onderwijsondernemerschap zijn voortgekomen uit de strategische beleidsplannen van de verschillende partners. Nog dit jaar gaan de partners opnieuw om tafel en krijgen de zichtlijnen voor de komende vijf jaar vorm, gekoppeld aan wat nu nodig is en waar mensen en organisaties voor staan en gaan.     

Meer weten?

Wil je meer weten over de aanpak van Leiden? Op 13 mei vertelt Sanne nogmaals in een kennissessie meer over de werkwijze van het LEF. Hier meld je je aan. Op 25 september tussen 12 en 13 uur vindt de sessie online plaats. Voor deze sessie meld je je hier aan.